Gerd-Jan Frijters kijkt kritisch naar het concept veiligheidscultuur

In deze blog kijkt veiligheidscultuurexpert Gerd-Jan Frijters kritisch naar het concept veiligheidscultuur. Kort samengevat denkt hij dat we het thema veiligheidscultuur moeten uitbreiden.

Het bedrijfsleven draagt tegenwoordig namelijk niet alleen verantwoordelijkheid voor veiligheid en gezondheid van medewerkers, maar ook voor de wereld daarbuiten. En om dat goed in te richten is meer nodig dan alleen een sterke veiligheidscultuur.

Organisatiecultuur

De laatste decennia werken veel organisaties aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), duurzaamheid of de Sustainable Development Goals (SDG’s). Op dit moment bestaan deze inspanningen vaak nog uit losse projecten, waarbij de communicatie vooral extern gericht lijkt. Een nieuwe duurzame verpakking, een duurzaam huismerk, een project energiebesparing, een actie om een goed doel te steunen, meer aandacht voor gezonde ingrediënten op een etiket, et cetera. De eerste stapjes worden gezet maar het zit nog niet in onze genen van de organisatiecultuur.

Veiligheidscultuurprogramma’s

De meeste veiligheidscultuurprogramma’s zijn intern gericht, op de medewerkers van de organisatie zelf. Aandacht voor gezondheid is nog vaak beperkt in deze programma’s. Een afdeling personeelszaken besteedt soms aandacht aan gezondheid door middel van een Periodiek Medisch Onderzoek (PMO) of Medewerker tevredenheidsonderzoek (MTO). Maar het daadwerkelijk bijstaan van onze collega’s naar een gezonde leefstijl, een goede werkhouding of een duurzaam dieet is een ander verhaal.

Welzijn van medewerkers

Ook de W van Welzijn in de afkorting VGWM is vaak onderbelicht. Besteedt uw bedrijf aandacht aan motiverende factoren zoals autonomie in het werk, sociale veiligheid of democratische organisatieprincipes? Of aan de leiderschapsstijlen die bij deze onderwerpen horen (motiverend, ethisch en transformationeel)? Talloze onderzoeken tonen aan dat het welzijn van medewerkers van grote invloed is op de prestaties van de organisatie. Volgens een onderzoek van Hay Group presteren bedrijven met betrokken personeel en een goed werkklimaat financieel bijna vijf keer beter dan organisaties die deze zaken niet op orde hebben.

Zwaardere eisen

In de nabije toekomst stelt de maatschappij zwaardere eisen aan bedrijven. Een focus op veiligheid en gezondheid van medewerkers is dan niet meer voldoende, maar wel een stevige basis. Een actieve bijdrage om milieu en maatschappij te versterken zal een voorwaarde gaan worden. Kate Raworth beschrijft in haar boek (‘Donut Economie; 2018’) een nieuw economisch model dat hierop aansluit. Raworth bepleit dat ondernemingen binnen de grenzen van de donut gaan leren werken. Enerzijds binnen de sociale grenzen (binnencirkel) en anderzijds binnen de ecologische grenzen (buitencirkel).

Van Safety Culture naar Responsible Culture

Een sterke veiligheidscultuur is een mooie basis voor uitbreiding naar alle thema’s die effect hebben op mens, milieu en maatschappij, zowel binnen als buiten de organisatie. Of we dit dan nog ‘Safety Culture’ moeten noemen is dan ook de vraag. Wellicht is ‘Responsible Culture’ een betere naam. Deze term is nieuw en deze zal ik (en mogelijk ook anderen) de komende jaren als kapstok gebruiken.

Een Responsible Culture kan de spiraal doorbreken waar veel (de meeste) bedrijven in vastzitten, namelijk die van de korte termijn focus. We kunnen vanuit de polder zien aankomen dat dit niet goed kan blijven gaan. Teveel focus op de korte termijn in combinatie met toenemende complexiteit gaat ten koste van menselijkheid, duurzaamheid en innovatie, maar ook het werkplezier en de kwaliteit. Het is tijd om deze spiraal om te keren, voortbouwend op de veiligheidscultuur. Meer aandacht voor welzijn dan voor welvaart is van belang. Een goede balans aanbrengen tussen korte- en lange termijn doelen. En meer te werken aan duurzame waarde dan aan economische waarde. Tijd om te gaan bouwen aan een Responsible Culture!

Wat is een Responsible Culture?

Een Responsible Culture is gericht op het creëren van duurzame waarde (veiligheid, gezondheid, welzijn, milieubewustzijn, energiebewust, maatschappelijk betrokken, kwalitatief hoogstaand en efficiënt). Duurzame waarde is van belang voor de continuïteit van een onderneming op lange termijn, omdat duurzame waarde alle belanghebbenden (bijvoorbeeld medewerkers, leveranciers, klanten) bindt en verbindt. Een Responsible Culture is hierin de smeerolie, geborgd door een integraal systeem voor al de relevante thema’s en alle (ISO) normen waar je aan moet en wilt voldoen.

Een bedrijf met een Responsible Culture neemt verantwoordelijk voor mens, milieu en maatschappij, zowel binnen als buiten de organisatie. In een Responsible Culture nemen medewerkers, van hoog tot laag in de organisatie, verantwoordelijkheid om deze cultuur continu te versterken. En maakt naast een financiële winst- en verliesrekening ook een winst- en verliesrekening met effecten voor mens, milieu en maatschappij.

Voortrekkersrol

Het bedrijfsleven kan en moet hierin een voortrekkersrol spelen. Het bedrijfsleven kan leiderschap tonen door zich los te maken van korte termijn druk en te kiezen voor lange termijn doelen. Dus laten we uit onze schulp kruipen en die verantwoordelijkheid nemen.

Geschreven door Gerd-Jan Frijters, oprichter van D&F Group B.V.

Gerd-Jan studeerde werktuigbouwkunde, bedrijfskunde, psychologie en NLP. Tevens is hij schrijver van het bekende boek Brainsafe 2.0® Van hersenpan tot veiligheidsplan. 

Online Videotalk

Organisaties met een Responsible Culture zijn toekomst- en crisis proof, doordat zij mensgericht, overzichtelijk, niet bureaucratisch of hiërarchisch en duurzaam zijn. De sleutel tot deze transitie is leiderschap en betrokkenheid, op alle niveaus in de organisatie.

Volg de on demand sessie tijdens het jaarcongres industriële veiligheid, waarin Gerd-Jan Frijters en Marcel de Munck u informeren over het thema Responsilble Culture.