Montferland als AI-koploper: Hoe een kleine gemeente groot durft te denken

In het oosten van het land, tegen de Duitse grens aan, ligt de gemeente Montferland. Geen grote stad. Geen enorme IT-afdeling. Geen miljoenenbudgetten. En toch is Montferland momenteel een van de meest spraakmakende voorbeelden van hoe kunstmatige intelligentie (AI) wél verantwoord en succesvol kan worden ingezet in het lokaal bestuur.

Waar veel gemeenten nog zoekende zijn, loopt Montferland voorop. Niet vanuit technologische ambitie alleen, maar vanuit een heldere visie op dienstverlening, betrouwbaarheid en maatschappelijke meerwaarde.

Op 1 oktober delen zij hun eerlijke en inspirerende verhaal op het congres De Toekomstgerichte Overheid. Maar hoe werd deze kleine gemeente een lichtend voorbeeld voor anderen?

Montferland begon, zoals zovelen, met een probleem dat iedereen herkent: overvolle info-mailboxen, ongestructureerde data, en onzekerheid over wat AI nu eigenlijk mag en kan. De verleiding om het dan maar niet te doen, is groot. Maar Montferland dacht anders.

Ze startten klein, met een AI-assistent genaamd Mai die binnenkomende vragen sorteert en doorstuurt naar de juiste afdeling. Het effect? Medewerkers werden ontlast, inwoners kregen sneller reactie, en de eerste winst werd geboekt — zónder extra personeel of dure softwarepakketten.

Maar dat was slechts het begin.

Inmiddels werkt Montferland met meerdere AI-oplossingen, zoals:
🔹 slimme documentherkenning
🔹 automatische verwerking van meldingen openbare ruimte
🔹 ondersteuning in interne werkprocessen

Wat hen uniek maakt, is niet alleen de techniek, maar de mentaliteit: durven pionieren, open leren, en alles transparant delen.

Montferland zet haar kennis actief in via o.a. de VNG en de werkgroep AI binnen de Digitale Samenleving. Op die manier draagt de gemeente bij aan de ontwikkeling van een toekomstbestendige publieke sector — waarin ook kleine gemeenten een grote rol spelen.

In hun keynote “De rauwe realiteit van AI in de gemeente – het verhaal van Montferland” neemt Daniel Verloop, AI-specialist bij Montferland, je mee achter de schermen van dit traject. Het is geen gladgestreken succesverhaal, maar een eerlijk verslag van een reis die begon in chaos: met losse data, vage verantwoordelijkheden, en veel zorgen over privacy en wetgeving.

Wat volgde was een kanteling. Geen vaste blauwdruk, maar wél een duidelijke koers:

• Transparantie als fundament: algoritmen werden geregistreerd, keuzes uitgelegd.
• Lef om te leren: fouten werden niet verhuld, maar gebruikt om te verbeteren.
• Slagvaardige organisatie: de juiste mensen kregen ruimte, kaders én vertrouwen.

Veel gemeenten zitten midden in strategische visievorming rondom AI. Maar zoals Daniel het zelf zegt:

“Strategie is pas waardevol als je ‘m weet te vertalen naar uitvoering.”

In Montferland gebeurt dat. En juist daarom is hun sessie zo waardevol voor bestuurders, beleidsmakers én IT-professionals die hun organisatie richting AI willen bewegen, maar nog zoeken naar hoe je dat op een realistische, betrouwbare manier aanpakt.

Je kunt het volgende verwachten van de sessie op 1 oktober:

🔹 Van chaos naar koers: hoe Montferland startte ondanks onzekerheden
🔹 De kanteling: waarom cultuurverandering cruciaal was
🔹 Lessons learned: wat misging en wat jij daaruit kunt halen
🔹 De versnelling: hoe Montferland nu wordt gezien als AI-koploper in de publieke sector

Montferland laat zien dat je als kleine gemeente geen toeschouwer hoeft te zijn in de AI-revolutie. Integendeel — juist door pragmatisch en transparant te werken, kun je koploper worden. Niet omdat het moet, maar omdat het kan én nodig is.

Ben jij erbij op 1 oktober? Dan krijg je niet alleen inzichten, maar vooral de motivatie om in jouw organisatie het verschil te maken. En dat begint — zoals in Montferland — vaak gewoon met de eerste stap.